Jak prawidłowo pielęgnować skórę dziecka?

Skóra dziecka jest na tyle delikatna, łatwiej traci wodę i pochłania substancje z jej powierzchni.1 Warto więc dowiedzieć się, jak powinna wyglądać prawidłowa pielęgnacja skóry malucha, by zapewnić jej odpowiedni stopień nawilżenia i nie dopuścić do odczynów zapalnych.

Skóra dziecka – charakterystyka¹

Skóra dziecka do 3. roku życia różni się od skóry dorosłego zarówno strukturą anatomiczną, jak i sposobem funkcjonowania. Przede wszystkim wyróżnia się cieńszą warstwą rogową. Jest ona słabiej wykształcona, ma też zdecydowanie mniej lipidów oraz inny skład niż skóra osoby dorosłej. Naskórek dziecka cechuje się większą przepuszczalnością wody, w związku z tym ma tendencje do przesuszania się. W skórze malucha upośledzona jest również funkcja termoregulacji, a pH zbliżone jest, zwłaszcza w okresie noworodkowym, do neutralnego, co sprzyja rozwojowi bakterii (rozmnażają się w środowisku zasadowym). Ze względu na to, że u dzieci występuje większa liczba naczyń krwionośnych i są one poszerzone, łatwiej u nich o odczyn rumieniowy. W skórze niemowlaków do 6. miesiąca życia obserwuje się mniejszą liczbę pęczków włókien sprężystych oraz kolagenowych, które dopiero się rozwijają. Powoduje to zmniejszenie grubości skóry właściwej i większą podatność na otarcia i urazy.

Pielęgnacja skóry dziecka

Kosmetyki¹
Pielęgnacja skóry niemowlaka, którego naskórek jest podatny na podrażnienia, a jednocześnie odznacza się dużą podatnością na wchłanianie różnych substancji drogą przezskórną (ze względu na swoją ścieńczoną warstwę), wymaga od rodziców dużej rozwagi w doborze odpowiednich kosmetyków. Przede wszystkim produkty kosmetyczne przeznaczone dla najmniejszych dzieci powinny być zupełnie pozbawione syntetycznych substancji barwiących, jak również sztucznych zapachów.

Kąpiel^1,6
Kąpiel działa nie tylko oczyszczająco dla skóry, ale także relaksująco dla dziecka. Powinna być robiona ok 2-3 razy w tygodniu, w wodzie o temperaturze ok 37 stopni C. Czas trwania kąpieli powinien wynosić od 5 do 10 minut. Do takiej kąpieli należy dodać emolienty nawilżające. Po kąpieli dziecko należy natychmiast osuszyć.

Pielęgnacja skóry pod pieluszką
Skóra pupy dziecka powinna być dokładnie oczyszczona przy każdej zmianie pieluszki, a ta wymieniana co 2-3 godziny. Skórę należy umyć wodą, nie trzeba stosowanie chusteczek oczyszczających, chyba, że akurat jest się np. na spacerze i nie ma możliwości skorzystania z obmycia skóry wodą. Aby zabezpieczyć skórę przed działaniem moczu i kału, należy zastosować krem barierowy. Warto, żeby miał on w składzie substancje taką jak tlenek cynku która delikatnie wysuszy skórę – wilgotne środowisko to idealne warunki do rozwoju bakterii i drożdżaków.

Pielęgnacja skóry niemowlaka nie opiera się jedynie o profilaktykę. Jeśli dojdzie do otarć lub odparzeń, co zdarza się bardzo często u dzieci, które noszą pieluszki, pomocny okaże się krem, który nie tylko ukoi podrażniony naskórek, ale także pomoże w regeneracji.4,5 Najlepiej w takim przypadku sprawdzi się produkt z tlenkiem cynku, który ma udowodnione właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, jak również przyspieszające gojenie np. wyrób medyczny Sudocrem Expert.^4,5

Pielęgnacja kikuta pępowinowego⁶
Kikut pępowinowy musi być zabezpieczony od razu po urodzeniu dziecka. Aby umożliwić mu naturalne wyschnięcie, ale także zmniejszyć ryzyko zakażenia pępka należy myć kikut zwilżonym w wodzie gazikiem raz dziennie, a później dokładnie osuszyć. Trzeba zwrócić uwagę, żeby do kikuta był dostęp powietrza. Kikut powinien odpaść sam do ok 15 doby życia dziecka, jeśli nie odpadnie należy skonsultować się z lekarzem

Pielęgnacja skóry uszu²
Codzienne mycie uszu niemowlaka powinno ograniczyć się tylko do zewnętrznej, wystającej części małżowiny usznej. Niepotrzebne jest z kolei czyszczenie wewnętrznej części ucha każdego dnia, gdyż w ten sposób ingeruje się w mechanizm samooczyszczania się uszu. Poza tym woskowina znajdująca się w uchu ma swoje pozytywne działanie, gdyż chroni przed różnego rodzaju zanieczyszczeniami, czy infekcjami. Czyszczenie wnętrza ucha wskazane jest tylko w takich momentach, kiedy dziecko jest chore i pojawia się u niego nadmiar woskowiny lub staje się ona twarda. Wówczas można próbować usunąć ją za pomocą kropli zmiękczających. Nigdy nie należy tego robić za pomocą patyczka lub wacika kosmetycznego, gdyż w ten sposób można uszkodzić przewód słuchowy dziecka.

Ochrona przed słońcem⁷
Pamiętajmy także o ochronie delikatnej skóry dziecka przed szkodliwym działaniem promieni UV. Kiedy dziecko zbyt długo przebywa na słońcu, bez dostatecznej ochrony w postaci kremu z filtrem UV, dość szybko może dojść u niego do poparzeń.

Jak dbać o skórę dziecka powyżej 3 roku życia?³

Dzieci powyżej 3 roku życia zyskują już strukturę anatomiczną skóry zbliżoną do tej, jaką ma dorosły, w związku z tym lepiej już radzą sobie z utrzymywaniem wody w naskórku czy też termoregulacją. Jednakże w pewnych szczególnych okresach, takich jak np. lato, kiedy skóra dziecka przesusza się nadmiernie pod wpływem promieni słonecznych, a jej zewnętrzna warstwa uszkadzana jest przez wolne rodniki, warto regularnie smarować dziecko kremem nawilżającym z witaminą E oraz pantenolem. Pantenol łagodzi podrażnienia, jest więc wskazany do użycia po kąpielach słonecznych i kąpielach w basenie (kiedy skóra jest podrażniona i wysuszona przez chlor). Z kolei witamina E, jako silny przeciwutleniacz, łagodzi skutki działań wolnych rodników, wzmacnia i uelastycznia skórę. Podstawą ochrony skóry dziecka przed słońcem, czy to w okresie letnim lub zimowym, są oczywiście kremy z filtrem UV, jak i kremy ochronne na mróz. Zapobiegają one uszkodzeniu naskórka przez promienie UV oraz dodatkowo chronią przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

1. Sybilski A. Skóra – najważniejszy narząd naszego ciała. Dbajmy o nią!, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012;8(4):375-379
2. Miś Z. Zapalenie ucha i zatok, http://managerapteki.pl/zapalenie-ucha-i-zatok/ data dostępu 13.09.23
3. Zielińska A. et al. Tokoferole i tokotrienole jako witamina E, Chemik 2014;68(7):5
4. Czarnecka-Operacz M. et al. Pieluszkowe zapalenie skóry i „odparzenia” skóry u dzieci. Forum Pediatrii Praktycznej 2017; 15: 49-50
5. Adaszyńska-Skwirzyńska M. Tlenek cynku – właściwości i zastosowanie w dermatologii, Terapia 2019; 9: 94-98.
6. Szczapa J. Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlęcia. Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, 2019, 104-107
7. Kulawik-Piórko A. Skóra dziecka – budowa, właściwości i pielęgnacja, https://biotechnologia.pl/kosmetologia/skora-dziecka-budowa-wlasciwosci-i-pielegnacja,16413, data dostępu: 14.09.23

SUD-PL-00398-09-23